Fotowoltaika – darmowa energia ze słońca?

Wzrost świadomości ekologicznej, galopujące podwyżki cen prądu oraz unijna polityka ukierunkowana na promowanie OZE – to główne czynniki, dzięki którym fotowoltaika wciąż cieszy się dużym powodzeniem. Sytuacja geopolityczna, targający światem kryzys, a także zmiana krajowych przepisów dla prosumentów – sprawiły z kolei, że inwestycja w panele fotowoltaiczne jest obecnie nieco mniej opłacalna, jednak w dalszym ciągu jest to atrakcyjna alternatywa dla tradycyjnych źródeł energii. Czym dokładnie jest fotowoltaika i co warto wiedzieć przed podjęciem najlepszej decyzji o zabudowie instalacji PV na dachu swojego domu?

Co to jest fotowoltaika i jak działają panele PV?

Fotowoltaika jest procesem, który umożliwia wytworzenie energii elektrycznej z promieniowania słonecznego. Odpowiednio zaprojektowana i solidnie wykonana instalacja PV z wysokiej jakości komponentów – pozwala na znaczące oszczędności finansowe, niezależność energetyczną oraz symboliczny wkład w ochronę środowiska naturalnego. Każda instalacja fotowoltaiczna zbudowana jest z modułów PV (paneli), falownika (inwertera), przewodów, zabezpieczeń oraz pozostałych elementów, takich jak np. wsporniki, śruby itp. Obecnie coraz częściej użytkownicy decydują się również na zintegrowanie systemu z magazynem energii (bateria/akumulator), dzięki któremu możliwe jest wykorzystanie nadwyżek produkcyjnych w późniejszym czasie.

Panele fotowoltaiczne składają się z wykonanych z krystalicznego krzemu ogniw PV, które są połączone ze sobą szeregowo. Ich zadaniem jest przechwytywanie energii słonecznej (fotonów) i zamienianie jej na prąd stały, który przesyłany jest później do inwertera. W falowniku dochodzi do przetworzenia prądu stałego na prąd przemienny o wartości 230 V, jaki zasila klasyczną instalację elektryczną i większość domowych urządzeń.

Efektywność fotowoltaiki zależy bezpośrednio od poziomu nasłonecznienia, dlatego panele PV najwydajniej pracują w okresie wiosenno-letnim, natomiast w sezonie jesienno-zimowym ich produktywność znacząco spada. Standardowo, bez magazynu energii oraz innych rozwiązań optymalizujących, bieżąca produkcja instalacji PV pożytkowana jest na potrzeby gospodarstwa domowego, a nadwyżki odsprzedawane są do sieci energetycznej. W przypadku niedoborów produkcyjnych (np. godziny wieczorno-nocne, zima) energia elektryczna pobierana jest na normalnych zasadach z sieci przesyłowej.

Czy fotowoltaika się opłaca?

W dobie stale rosnących cen energii elektrycznej oraz braku realnych perspektyw na zmianę tej tendencji w najbliższych latach, montaż instalacji fotowoltaicznej wydaje się dobrą opcją. Na pytanie – czy fotowoltaika się opłaca – można więc odpowiedzieć twierdząco, jednak przy okazji warto zwrócić uwagę na istotną zmianę w tym zakresie, do jakiej doszło z początkiem II kwartału 2022 roku.

Dotychczas fotowoltaika rozliczana była tzw. systemem opustów, który polegał na możliwości gromadzenia nadwyżek produkowanej przez gospodarstwo domowe energii w sieci energetycznej z opcją jej odbioru w okresach mniejszej wydajności instalacji PV. Usługa wirtualnego magazynowania energii była dla prosumenta bardzo korzystna, ponieważ w trakcie roku (głównie w okresie od października do marca) mógł on odebrać aż 80 proc. wartości wyprodukowanej przez siebie nadwyżki prądu, jaka trafiła wcześniej do sieci.

Aktualnie system opustów zastąpił tzw. net-billing, w ramach którego nadwyżki energii (przede wszystkim z sezonu letniego) sprzedawane są do sieci po cenach znacznie niższych od tych, po jakich prosument musi kupować prąd w czasie niedoborów. Środki z odsprzedaży gromadzone są na depozycie prosumenckim, który służy też do rozliczeń związanych z zakupem energii elektrycznej od zakładu energetycznego.

Nowe zasady są więc mniej korzystne dla prosumentów, warto jednak zauważyć, że użytkownicy, którzy zgłosili swoje instalacje fotowoltaiczne do 31 marca 2022 roku – mają możliwość korzystania ze starych zasad rozliczeniowych. Głównym powodem, dla którego zmiany przepisów były lokalne przeciążenia/wyłączenia przestarzałej sieci, do jakich dochodziło z chwilą przyjmowania dużych nadwyżek energii produkowanej przez mikroinstalacje PV. Celem zmian było także doprowadzenie do zwiększenia poziomu autokonsumpcji prądu wytwarzanego przez fotowoltaikę, m.in. przez inwestycję w magazyny energii.

Ile kosztuje fotowoltaika?

Zawirowania geopolityczne nie ominęły również rynku surowców, co przełożyło się na spadek podaży i wzrost cen komponentów, z jakich produkowana jest fotowoltaika. Sytuacja na rynku jest bardzo dynamiczna, a cena instalacji fotowoltaicznej uzależniona od wielu elementów, m.in. jakości/efektywności paneli czy specyfiki ich lokalizacji i montażu. Można jednak przyjąć, że obecnie koszt 1 kWp waha się od 4 tys. zł do 6 tys. złotych, a więc jak łatwo obliczyć – instalacja o mocy 5 kWp dla domku jednorodzinnego to wydatek rzędu 20-30 tysięcy złotych. W momencie, kiedy ktoś decyduje się dodatkowo na magazyn energii, pozwalający ograniczyć zakup prądu w okresach mniejszej wydajności mikroinstalacji, musi liczyć się ze zwiększeniem nakładów inwestycyjnych o kolejne kilkanaście tysięcy złotych.

Wszystko to sprawiło, że średnio o 2 lata wydłużył się też średni czas zwrotu inwestycji w fotowoltaikę, który wynosi teraz 7-8 lat. Zwrot zależy jednak od kilku czynników, m.in. aktualnej ceny energii elektrycznej na rynku, wielkości instalacji PV i bieżącego zużycia oraz różnego rodzaju dopłat, z jakich skorzystać może prosument. W ramach rządowego wsparcia i dofinansowania, osoby fizyczne mogą ubiegać się o m.in. środki z programu „Mój Prąd”, „Czyste Powietrze”, a także skorzystać z tzw. ulgi termomodernizacyjnej.

Instalacja fotowoltaiczna – o czym jeszcze warto wiedzieć?

Żywotność instalacji fotowoltaicznej, która często idzie w parze z gwarancją efektywności produkcyjnej paneli, wynosi ok. 25 lat. Aby fotowoltaika zwróciła się szybciej, warto rozważyć zwiększenie mocy instalacji, np. do celów ładowania baterii samochodu elektrycznego/hybrydowego i/lub zmianę systemu ogrzewania.

Podstawą utrzymania wysokiej efektywności produkcyjnej instalacji PV są m.in. regularne przeglądy gwarancyjne oraz okresowe mycie paneli i usuwanie zanieczyszczeń środowiskowych (np. kurz, liście). Większość firm oferujących montaż fotowoltaiki zapewnia użytkownikom opcję zdalnego monitorowania wydajności pracy instalacji, dzięki czemu z łatwością można wychwycić ewentualne problemy/usterki oraz szybko wezwać serwis.

Materiał promocyjny